“Ik wil maar een ding en dat is piano spelen”.

De aula biedt ruimte aan 300 mensen. Vandaag zijn we met twee. De weduwe neemt rustig de aula in haar op waarna ze plaatst neemt achter de vleugel. Ze improviseert, speelt krachtig en dan weer ingetogen, om vervolgens weer opnieuw aan te zwellen. Af en toe zingt ze erbij. Het is prachtig. Na zo’n 30 minuten stopt ze met spelen en zijn we nog een paar minuten stil. Dan kijkt ze me aan en vraagt of haar man naar de crematieruimte gebracht kan worden. “Het is goed zo”, zegt ze.

Zo rustig als de weduwe tijdens de uitvaart is, zo in paniek is ze als ik bij haar thuis ben om het afscheid van haar man door te spreken. Ze vraagt zich af wat ze in hemelsnaam kan doen. Hij vond een uitgebreid en duur afscheid niet nodig. En ze wil al helemaal geen kaarten sturen. Laat staan andere mensen zien of spreken.

Terwijl de weduwe hardop blijft mijmeren ga ik rustig zitten. Ik luister en denk na. Ze is behoorlijk van slag, springt van de hak op de tak, haalt thee voor mij en vergeet zichzelf.

Ze heeft geen idee hoe ze de uitvaart vorm wil geven. Als ik haar vraag wat haar wensen zijn omtrent de laatste verzorging, de uitvaartkist en de opbaring merk ik dat ze wat tot rust komt. Soms is ze ineens erg stil en sluit ze haar ogen. Geen idee waarom ze dat doet. Op andere momenten staat ze ineens midden in een zin op en neemt ze plaats achter de piano. Ze speelt een paar minuten. Ik geniet ervan en laat het gaan. Het valt me op dat ze geen bladmuziek gebruikt.

Tussen dit soort intermezzo’s door, vraag ik haar in alle rust hoe zij een mooie afsluiting ziet en wat ze zelf zou willen doen. Hoe zou ze het leven van haar man en hun leven samen willen eren?

Ze geeft aan dat ze haar man wil laten cremeren. Zou ze daarvoor nog een moment samen met hem in een familiekamer willen zijn? Wil ze afscheid nemen bij de crematieoven? Samen met vrienden of familie, of liever alleen? Ze kijkt me aan en zegt: “Ik wil maar een ding en dat is piano spelen”.

Ik weet dat In het crematorium een vleugel aanwezig is. Echter die staat in de grote aula en kan niet verplaatst worden. Ze neemt het voor lief. Op de dag van de uitvaart, haal ik haar op. Ze legt twee rode rozen op de kist. Het scherm in de aula toont zijn beeltenis. Ze betreedt de aula, ervaart de ruimte en neemt plaats achter de vleugel.

Ik ben ontroerd en dankbaar. Hoe mooi kan een afscheid zijn.

Met mijn blogs wil ik inspireren, tips geven en persoonlijke verhalen delen.

Tips voor een duurzame uitvaart

Wanneer een geliefde overlijdt, is een duurzame uitvaart misschien niet het eerste waaraan u denkt. Tegelijkertijd zie ik dat steeds meer mensen tijdens hun leven duurzame keuzes willen maken. Gedurende mijn loopbaan als uitvaartonderneemster, heb ik de vraag naar duurzame alternatieven zien stijgen en gelukkig is er steeds meer mogelijk. In deze blog deel ik mijn tips, ideeën en ervaringen en wil ik u inspireren welke keuzes u heeft.

Duurzaam opbaren

  • De Bio Sac is gevuld met klei en actieve koolstof en wordt op de buik gelegd. Deze ecologische opbaarmethode conserveert het lichaam en stelt het ontbindingsproces uit. Ik ben gediplomeerd om een thuisopbaring met de Bio Sac uit te voeren.
  • Graszoden geven veel koude af. Wanneer ze onder het lichaam geplaatst worden kunnen ze het lichaam lange tijd koel houden.

Beide opbaarmethoden zijn veel vriendelijker dan koelen met een koelplaat. Het lichaam is op kamertemperatuur en voelt daardoor aangenaam en soepel aan. Vooral bij een thuisopbaring is dat prettig wanneer nabestaanden de ruimte hebben om lang bij hun overleden geliefde te zijn.

Lees hier meer over duurzaam opbaren

Een duurzame uitvaartkist

  • Een mycelium kist is gemaakt van lokale paddenstoelen en geüpcyclede hennepvezels en is 100% natuurlijk. De kist is bijzonder licht en stevig en volledig biologisch afbreekbaar. In 45 dagen is de kist één met de natuur.
  • Voor een ongelakte populierenhouten uitvaartkist wordt 82% minder aan chemische stoffen gebruikt dan voor de productie van een vergelijkbare kist van spaanplaat. Populier is een Nederlandse houtsoort en groeit snel. Het zorgt voor een schonere verbranding tijdens het cremeren, omdat er minder giftige stoffen vrij komen dan bij het verbranden van spaanplaat.
  • Kies liever niet voor een mand of baar gemaakt van zeegras. Zeegras is een belangrijke plant die geconserveerd moet worden. Lees hier meer over kisten, manden, planken en wades.

Duurzaam rouwdrukwerk

  • Kies voor rouwdrukwerk gemaakt van 100% gerecycled papier met een FSC-keurmerk en bedrukt met biologisch afbreekbare inkt zonder giftige pigmenten.
  • Stuur de genodigden alleen digitale rouwkaarten of maak via social media bekend wanneer en waar de uitvaart plaatsvindt.
  • Geef de genodigden iets mee uit het huis in plaats van ze een bedankkaart te sturen.

Duurzame bloemen

  • Kies voor een bloemist die duurzaam geteelde bloemen inkoopt en het keurmerk Barometer Duurzame Bloemist
  • Selecteer Nederlandse bloemen passend bij het seizoen of maak een bloemboeket uit eigen tuin.

Duurzaam vervoer

  • De rit naar het crematorium of de begraafplaats vindt plaats met een rouwauto. Tegenwoordig zijn er steeds meer elektrische varianten beschikbaar. De vervoerder waar ik mee werk rijdt alleen nog elektrisch.
  • Een overbrengbus wordt ingezet om de overledene op te halen of te vervoeren tussen locaties. Ook dat kan
  • In Amsterdam kan je gebruik maken van een rouwbakfiets. Een voordeel ten opzichte van een rouwauto is een groter gevoel van nabijheid en toegankelijkheid naar de overledene.

Vind meer inspiratie over rouwvervoer

Kies voor elektrisch en zonnepanelen

  • Steeds meer crematoria bieden de mogelijkheid tot elektrisch cremeren. De verbranding in de crematieoven vindt plaats via verwarmingselementen en gebruikt duurzaam opgewekte stroom van bijvoorbeeld zonnepanelen of windmolens. Daardoor is de crematie energieneutraal en zeer milieuvriendelijk.
  • Kies voor een opbaar- of uitvaartlocatie met zonnepanelen op het dak.

 Duurzame lijkbezorging

  • De meest natuurvriendelijke manier van de lijkbezorging is resomeren of watercremeren. Helaas is deze vorm op dit moment nog niet toegestaan in Nederland, al adviseert de Gezondheidsraad om resomeren op te nemen in de nieuwe uitvaartwet. Het wetsvoorstel wordt in de eerste helft van 2024 naar de Tweede Kamer gestuurd. Lees meer over resomeren in deze blog.
  • Bij natuurbegraven wordt een lichaam teruggeven aan de natuur. Het graf is ook eeuwigdurend. Mijn ervaring met natuurbegraven is dat de locaties bijzonder mooi en zonder uitzondering veel rustiger zijn dat traditionele begraafplaatsen. De rust daalt direct neer op de aanwezigen wanneer we samen het bos of de natuurbegraafplaats inlopen.
  • Geef een grafsteen een tweede leven. Na een bepaalde periode van grafrust, kiest een familie er vaak voor om de grafrechten niet te verlengen waardoor het graf geruimd wordt. De grafsteen kan opnieuw gebruikt worden. Hierbij wordt de inscriptie door een steenhouwer verwijderd en verzorgt hij een nieuw opschrift.

Schrijf uw wensen op in een wilsbeschikking

Wil u uw eigen afscheid op een duurzame manier inrichten? Dan is het een goed idee om hier alvast over na te denken en uw wensen vast te leggen in een wilsbeschikking.

Download het document, vul het in en geef het aan uw familieleden en vrienden. Zo kunnen zij uw wensen honoreren. Samen de wilsbeschikking invullen kan uiteraard ook. Neem contact met mij op zodat we uw wensen kunnen bespreken.

Uitdagingen van een uitvaart: saaie dagen bestaan niet

Vanaf het moment dat ik in 2014 mijn eerste uitvaart organiseerde, wist ik dat ik dit werk fantastisch vond. En dat vind ik nog altijd want elke uitvaart is uniek en bijzonder. Soms vraagt een uitvaart veel creativiteit en geduld. En soms zijn er meerdere locaties in het spel waardoor het voor mij een uitdaging is om de dag in goede banen te leiden.

In deze blog lees je over de uitdagingen waar ik als uitvaartonderneemster mee te maken heb en hoe ik ermee omga.

Een complexe organisatie

Hoe meer partijen betrokken zijn bij de uitvaart, hoe meer werk. Bijvoorbeeld wanneer een afscheid is uitgesmeerd over verschillende locaties. Vaak moeten er dan allerlei extra zaken geregeld worden. Zeker wanneer het alternatieve locaties betreft zoals een sportkantine, restaurant of niet praktiserende kerk waar geen techniek en/of catering aanwezig is. Ook dit soort zaken pak ik graag op, net zoals eventueel extra vervoer per uitvaartbus of paard en wagen naar de begraafplaats en de condoleance bijeenkomst.

Lees ook mijn blog >> Inspiratie voor alternatieve uitvaartlocaties

Wie beslist

Voor mij is prettig als ik weet wie de beslissende stem heeft bij de organisatie van een afscheid. Zo heeft bij een stel, meestal de partner die achterblijft het laatste woord.

Het komt ook voor dat er geen familie van de overledene is en de vrienden gezamenlijk de uitvaart regelen. Dan wordt het al wat lastiger om besluiten te nemen want wie was de beste vriend? Ik heb meegemaakt dat de twee broers van een overleden jonge man, die elkaar al 30 jaar niet gezien hadden, samen de uitvaart wilden organiseren. De vraag rees wie de beslissende stem had omdat er geen hiërarchie was en de wensen behoorlijk ver uit elkaar lagen. Met de nodige creativiteit en geduld heb ik de broers op een lijn gekregen en werd het een uitvaart waarin ze zich beiden konden vinden.

Een kind dat zeer plotseling overlijdt

Wanneer een jong iemand of een kind onverwachts overlijdt, bijvoorbeeld door zelfdoding of een ongeluk, is dat voor nabestaanden bijzonder ingrijpend. Tijdens dit soort situaties van is er meer aandacht, begeleiding en steun nodig, wat ik ze graag wil bieden. Nabestaanden moeten op mijn steun en begeleiding kunnen bouwen. Ik ben extra alert op mijn houding, woordkeus en voorkomen en geef richting zonder aandacht te vragen of irritatie op te wekken. Als het ware loop ik op mijn tenen, maar wel hard. Een mooie uitdaging.

Geen geld voor de uitvaart

De dood overkomt ons allemaal. Tot zover geen nieuws. Maar de dood is nog vaak een te groot taboe om over te praten. Met als gevolg dat mensen zich onvoldoende voorbereiden en niet stilstaan bij uitvaartkosten. Voor nabestaanden geeft dat vaak veel spanning, want als er continu zorgen zijn over geld, is er geen tijd en ruimte om afscheid te nemen. Wanneer ik te maken heb met geldgebrek, probeer ik de nabestaanden gerust te stellen en de uitvaart op een relaxte manier te bespreken. Ik ben transparant en helder over de kosten en probeer met de familie tot een oplossing te komen. Soms lukt het doordat de uitvaartverzekering van een ander kan worden aangewend en soms gaat de familie letterlijk met de pet rond door via crowdfunding of een collecte geld in te zamelen.

Lees ook mijn blog >> Als er weinig/geen geld is: Tips voor een betaalbare uitvaart

De waarde van afscheidsrituelen

Bij het organiseren en inrichten van een uitvaart, krijg ik van de nabestaanden nog vaak de vraag wat gebruikelijk is. Meer dan eens denken mensen dat er een standaard protocol bestaat en een vaste volgorde in rituelen. Maar niets is gebruikelijk, zeker niet in Amsterdam en omstreken. Amsterdam is een smeltkroes van culturen, subculturen, vrijgevochtene en eigenwijzen met ieder zijn eigen wensen en rituelen. In deze blog deel ik graag mijn ervaringen met je.

Afscheidsrituelen zijn al eeuwenoud en zijn vaak verbonden aan een godsdienst of cultuur of komen voort uit een traditie. Culturen kennen rouwperiodes van een aantal dagen tot een heel jaar waarin nabestaanden bij elkaar komen om de overledene te herdenken en troost bij elkaar te vinden. Rituelen zijn waardevol en zijn er niet voor niets. Ze hebben een functie.

Je bent je vaak niet bewust van de waarde die ze hebben, totdat je het ervaart. Door mijn beroep als uitvaartbegeleider heb ik veel mogen leren van hedendaagse afscheidsrituelen, oude afscheidsrituelen en rituelen uit andere culturen.

Japanse rituelen
Na het overlijden van haar vader, had zijn dochter samen met haar familie verschillende rituelen voorgesteld die ze tijdens de dagen rondom het afscheid wilden uitvoeren. Bij het sluiten van de kist vond een traditionele vuurceremonie plaats. Een prachtig ritueel waarin de voorouders en de windstreken met spreuken, wensen en lieve woorden via rozenblaadjes werden geëerd. Later, tijdens de dienst, had een groep kendoka’s in traditionele, donkerblauwe gewaden afscheid genomen van hun Kendo-meester. De overledene was namelijk een fanatiek beoefenaar geweest van de Japanse vechtsport. De kendoka’s hadden zich rondom de uitvaartkist gegroepeerd en stonden in Kendo houding, sommigen met zwaard. Tijdens het ritueel dankten ze hun meester en legden ze een voor een, een roos op de kist. Na afloop vertelde de dochter me dat zij zich gesteund en getroost had gevoeld door de rituelen van aandacht en respect voor haar vader.

Kerkrituelen
Van oudsher komen mensen na een overlijden bijeen om te gedenken, zoals tijdens een avondwake. Tijdens de wake wordt het leven en de dood van de overledene herdacht en is veelal een moment voor rituelen die de nabestaanden troost bieden. Mensen kunnen een kaars aansteken, bij het kruis bloemen neerleggen en samen bidden.

Typische Surinaamse rituelen
Laatst mocht ik een uitvaart begeleiden van een Surinaamse man. In een eerder gesprek had hij mij verteld dat hij niet wilde dat er typische Surinaamse rituelen werden uitgevoerd. Geen rituele bewassing, geen Wikandoe dragers, geen afscheid voor de gehele Surinaamse gemeenschap. Gelukkig hadden we zijn wensen voor zijn overlijden op papier gezet en respecteerde zijn familie die, al vonden ze dat best pittig. Een typisch Surinaams ritueel wilde de familie echter absoluut uitvoeren: de uitvaartkist vullen met zijn mooiste kleding. Toen de dochter en zussen hier mee bezig waren, vertelden ze me dat het een fijn gevoel gaf om in alle rust bij hun overleden geliefde te zijn. Met respect werden zijn kledingstukken opgevouwen en vertelden ze elkaar bij welke gelegenheid hij het had gedragen. Ik vond het prachtig om te ervaren hoeveel rust en liefde dat hen bracht.

Hedendaagse rituelen

Dagenlang omringd door vrienden
Nadat een jongen zichzelf om het leven had gebracht, werd hij thuis dagenlang omringd door zijn vrienden. Tijdens deze momenten vonden ze troost bij elkaar en konden ze afscheid van hem nemen. Door in groepjes om hem heen te zitten en elkaar af te wisselen. Al die dagen voerden ze intense gesprekken en deelden ze herinneringen over hun vriend.

Zelf je kist maken

Zelf een kist maken of beschilderen kan een mooi ritueel zijn. Creatief bezig zijn is een waardevolle manier om afscheid te nemen, betekenis te vinden en samen te zijn. Er bestaan allerlei mogelijkheden om de uitvaartkist te decoreren. Op deze pagina vind je een aantal ideeën.

Mijn gevecht tegen de instanties om de wensen van de familie te beschermen

Stel je voor, een zoon is na zijn zelfdoding naar een willekeurig rouwcentrum van een grote uitvaartonderneming gebracht. Zijn moeder heeft nog niets van haar wensen kenbaar kunnen maken. Ze wil dat hij thuis wordt opgebaard en krijgt ruzie met de uitvaartonderneming.

Helaas gaat het in de uitvaartwereld wel eens goed mis en wordt er onzorgvuldig gehandeld door instanties. Dat is extra pijnlijk voor de nabestaanden die al genoeg aan hun hoofd hebben en niet weten hoe te handelen. Gelukkig ben ik niet snel uit het veld geslagen en weet ik het altijd voor de familie op te lossen en hun wensen te beschermen. In deze blog deel ik drie verhalen.

De onwillige verzekeraar

Een Amerikaanse familie (man, vrouw, dochters en de broer en zus van de man) vierde vakantie aan boord van een cruiseschip dat op weg was naar de volgende bestemming: Amsterdam. Helaas overleed de man plotseling aan boord van het schip. Zijn familie bleef ontredderd achter en benaderde mij een dag voordat de boot aankomt met het verzoek om de uitvaart te organiseren. Alhoewel de familie verzekerd was voor repatriëring naar hun thuisland en hun verzekeraar ook al had gesproken, wilde die niet dat het lichaam van hun overleden dierbare naar Amerika werd gerepatrieerd. Wat ze wel wilden was dat hun echtgenoot, vader, broer in Amsterdam zou worden gecremeerd. Na acht dagen was hun cruisevakantie afgerond en zouden ze, terug in Amsterdam, de urn met as van hun geliefde mee naar huis nemen.

Helaas was deze wens voor de Amerikaanse verzekering moeilijk te behappen. De procedure voor repatriatie had de instantie al in gang gezet en was niet zo makkelijk te stoppen. Na heel veel heen en weer mailen met de Amerikaanse verzekeraar, kreeg ik het idee dat ze het eindelijk begrepen. Maar helaas. Terstond kreeg ik een telefoontje van een Nederlands bedrijf, dat gespecialiseerd was in repatriëringen van overledenen naar het thuisland. “Wij zijn klaar om meneer op te halen en klaar te maken voor repatriëring”, kreeg ik te horen. Ik legde uit dat het om een misverstand ging. “Meneer wordt op verzoek van de familie niet gerepatrieerd en morgen gecremeerd in Amsterdam” was mijn antwoord. Ik stelde voor om de opdracht terug te geven aan de Amerikaanse verzekeraar aangezien zij volledig op de hoogte waren van deze afspraak. Het onbegrip werd er niet minder om en het werd een vervelend telefoongesprek. Maar goed, soms kost het nu eenmaal wat meer moeite om eenvoudige wensen van families te beschermen.

€5.000 vooruitbetalen

Nadat een jonge man zich van het leven had beroofd, wilde zijn moeder niets liever dan dat haar zoon naar huis kwam en thuis werd opgebaard. Pas dan kon ze nadenken over hoe ze de uitvaart wilde vormgegeven. Ongelukkigerwijze was de jongen na zijn overlijden naar een willekeurig rouwcentrum van een grote uitvaartonderneming gebracht. Als snel liep de communicatie tussen de moeder en de uitvaartonderneming helemaal mis. De uitvaarder wilde pas handelen als de moeder hen toestemming gaf om de uitvaart te organiseren en ze een bedrag van €5.000 vooruitbetaalde. Best een vreemde situatie, ze wisten namelijk niets over haar wensen. De moeder weigerde te betalen en er gebeurde niets meer.

Dan krijgt ze via via mijn telefoonnummer. Na haar verhaal gehoord te hebben, heb ik als eerste de kosten die de uitvaarder gemaakt had betaald; het vervoer en een paar nachten koeling. Meteen daarna werd de jongen naar huis gebracht en was er ruimte voor afscheid. Zijn moeder vond de rust om samen met mij de uitvaart invulling te geven. Ze was heel blij dat haar zoon thuis lag opgebaard waar hij, tot aan de dag van de uitvaart, omringd werd door vrienden en familie.

Persoonsverwisseling

Nadat een vrouw in het ziekenhuis was overleden en de familie mij had benaderd, werd duidelijk dat niet zij, maar een andere persoon door de schouwarts van het ziekenhuis dood was verklaard. De vrouw droeg dezelfde achternaam en geboortedatum, maar had een andere voornaam. En voor de duidelijkheid, het ging hier niet om een tweeling. Toen ik dat in de gaten kreeg, nam ik direct contact op met het ziekenhuis voor een nieuwe verklaring van overlijden. Met ongeloof hoorde ik de medewerker van het ziekenhuis aan. Mijn documenten zouden niet kloppen. Maar ik had het ID-bewijs van de overledene van haar zoon gekregen. Die informatie kon toch niet verkeerd zijn, toch? Nadat ik ze eindelijk had kunnen overtuigen, kreeg ik tijdens ieder telefoongesprek dat ik met het ziekenhuis voerde, de opmerking dat ik de crematie moest afblazen omdat het hen niet zou lukken de nieuwe papieren op tijd te sturen. De nieuwe verklaring moest door dezelfde schouwarts worden uitgevoerd, ware het niet dat zij intussen op vakantie was in Italië. Daarbij moest ook de jurist van het ziekenhuis toestemming geven en ze wilden dat de zoon van de overledene zijn moeder in het mortuarium zou identificeren. Het hele proces was pijnlijk en duurde onnodig lang. Acht uur om precies te zijn. De crematie afblazen was wel het laatste wat ik wilde. Ik heb mijn poot stijf gehouden en de familie een mooi afscheid kunnen geven op de geplande datum.

Verzamel uw wensen in een wilsbeschikking

Ondanks dat deze verhalen gelukkig uitzonderingen zijn, weten nabestaanden niet altijd precies wat de wensen zijn van de overledene. Voor veel mensen blijft het moeilijk om over hun afscheid te praten. Door erover na te denken kunt u uw wensen voor uw afscheid vastleggen. Voor u geeft het rust en voor uw nabestaanden geeft het houvast om de uitvaart vorm te geven.

In een wilsbeschikking kunt u al uw ideeën en wensen verzamelen. Op mijn website vindt u een te downloaden wilsbeschikking. Door die in te vullen en aan uw familieleden en vrienden te geven, kunnen zij uw laatste wensen honoreren.

Hoeveel tijd is er tot de begrafenis of de crematie?

Bij een overlijden kan het soms uren duren voordat de schouwarts is gearriveerd. Uren waarin de nabestaanden tot rust kunnen komen en de tijd kunnen spenderen bij hun dierbare die net is gestorven. Regelmatig hoor ik van nabestaanden dat ze denken snel te moeten handelen na een overlijden. Bijvoorbeeld dat het lichaam al binnen een uur opgehaald moet worden.
Dat is echt niet nodig. Mijn advies is om de tijd te nemen en in alle rust bij uw dierbare te zijn. Daar is tijd voor.

Waardevolle uren
Het is sowieso niet toegestaan om iets met of aan de overleden persoon te doen, totdat de schouwarts de overledene heeft gezien en de verklaring van overlijden heeft opgemaakt en getekend. Het maakt daarbij niet uit waar iemand is overleden. Thuis, in het ziekenhuis of in een hospice. De schouwarts kan de huisarts van de overledene zijn of een arts in het ziekenhuis of een andere waarnemend arts. In geval van euthanasie wordt in veel gevallen de schouwarts al van tevoren ingelicht door de behandelend arts. Die weet vaak al wanneer de euthanasie gaat plaatsvinden en kan snel ter plekke zijn.
De uren voordat de schouwarts komt, zijn waardevol en zijn een moment om tot rust komen en bij de overleden geliefde te zijn.

Tijd tot de lijkbezorging (=begraven of cremeren)
Wettelijk gezien wordt iemand niet eerder dan 36 uur na overlijden en uiterlijk op de zesde werkdag na overlijden begraven of gecremeerd. De dag van overlijden, weekend- én feestdagen worden niet meegerekend. Doorgaans vinden de meeste uitvaarten plaats binnen vijf à zes dagen, al zijn er ook uitzonderingen. Zo kunt u verlof bij de gemeente en de officier van Justitie aanvragen om de lijkbezorging binnen 36 uur te laten plaatsvinden. Cremeren of begraven binnen 24 uur is niet mogelijk in Nederland. Als de lijkbezorging later dan zes werkdagen na overlijden plaatsvindt, moet u verlof via de GGD en de gemeente aanvragen. Bijvoorbeeld wanneer familie uit het buitenland moet overkomen.

Thuis opbaren? Lees wat mogelijk is.

De emotionele achtbaan
Tijdens de planning van de lijkbezorging wordt niet altijd goed stilgestaan bij wat timing emotioneel met de nabestaanden kan doen. Afhankelijk van de manier van overlijden en het wel of niet onverwachte karakter ervan, maakt dat de nabestaanden anders reageren of andere wensen hebben over het aantal dagen tussen overlijden en de lijkbezorging.
Zowel bij een verwacht of een onverwacht sterven, het ritueel van lijkbezorging moet niet te lang worden uitgesteld. Het is een moment om af te sluiten en een essentieel onderdeel van de verwerking. Sterft iemand na een ziekbed en is het overlijden verwacht, dan is in veel gevallen al het een en ander voorbereid en geregeld. Dat geeft ruimte om stil te staan en rustmomenten te pakken. Bij een onverwacht overlijden zijn nabestaanden vaak nog in een roes of zelfs in shock. Het is dan extra belangrijk om een of twee dagen van rust in te bouwen tijdens de hectische dagen die de uitvaart met zich meebrengt. Tijd maken voor rituelen, tijd om bij de overleden geliefde te zijn en tijd om samen door te brengen.

Aandacht voor afscheid en rouw is voor mij een belangrijk thema waar ieder mens op zijn eigen manier mee omgaat. Lees mijn blog over rouwverwerking.

Wat de dood voor mij betekent

Ik hoor wel eens van nabestaanden dat, vlak na het overlijden van hun geliefde, het lijkt of diegene slaapt. Een aantal dagen later zeggen ze te zien dat de overledene echt helemaal weg is. Ik vind dat goed verwoord, alsof na een paar dagen de ziel is vertrokken. Helaas weten we niet zeker of er, na ons leven hier op aarde, meer is. Als we dat wel wisten zou de dood misschien minder beladen zijn.

Als je een geliefde of iemand die dicht bij je staat verliest, gaat er een andere wereld voor je open. En alhoewel het intens verdrietig is, kan een verlies ook rijker maken. Het kan behoorlijk ingrijpend zijn waardoor je andere emoties en gedachten ervaart. Zo heeft de dood mij doen beseffen dat je verlies op vele vlakken kunt beleven. Niet alleen door een overlijden, maar ook door een scheiding of wanneer iemand zijn of haar baan verliest. Toen mijn broer overleed, realiseerde ik me dat ineens veel duidelijker en ging ik alsnog in gesprek met mensen in mijn omgeving die eerder iemand hadden verloren of iets heftigs hadden meegemaakt. Naar mijn idee had ik ze toen niet genoeg aandacht gegeven.

Inmiddels ben ik al enige jaren uitvaartondernemer en ben ik min of meer dagelijks met dood en overlijden bezig. Ook met mijn gezin praat ik geregeld over mijn werk en de dood. Daardoor is er een zekere gewenning ontstaan op bepaald vlak. Maar afscheid nemen wordt er niet makkelijker op. Het is heel persoonlijk en je kan het maar één keer doen.

Mijn besef van verlies en de dood hebben mij emotioneel en professioneel verrijkt. Dat geldt voor mij als mens, maar ook zeker in mijn rol van uitvaartbegeleider; ik weet hoe nabestaanden zich kunnen voelen. Zelfs, na bijna 15 jaar, blijft het voor mij een raar idee dat ik mijn overleden broer nooit meer zal zien. Ik ben blij dat ik na zijn overlijden bij hem kon zijn en afscheid van hem heb kunnen nemen. Door met eigen ogen te zien dat hij echt dood was, kreeg dat gegeven vorm in mijn hoofd en hart. Het bleek voor mij een goede manier om het verlies te verwerken.

Heeft u n.a.v. deze blog vragen over uw afscheid of dat van iemand in uw omgeving?

Neem contact op voor een vrijblijvende afspraak

Foto: Hazel Ling, Troost in Beeld

Euthanasie, een lastig onderwerp

Tijdens de Week van de Euthanasie tussen 6 en 12 februari wil ik stilstaan bij dit onderwerp. Deze vorm van levensbeëindiging is voor veel mensen lastig om over te praten. Niet alleen patiënten, ook mantelzorgers en dierbaren hebben vaak veel vragen en weten niet waar ze terecht kunnen. Daarom besteedt de NVVE in de Week van de Euthanasie extra aandacht aan dit onderwerp en geeft ze antwoord op uiteenlopende vragen. De NVVE gaat o.a. in op wat bij euthanasie kan en mag, informeert u over hoe een euthanasietraject in elkaar zit en vertelt met welke keuzes u te maken hebt.

Lees meer over de Week van de Euthanasie van de NVVE

Euthanasie bij psychisch lijden

Bij euthanasie is sprake van het door een arts actief beëindigen van een leven bij ondraaglijk lijden. Daarvoor moet u een aantal gesprekken met uw arts hebben gehad die uw wensen schriftelijk vastlegt. Een tweede arts controleert vervolgens of hij of zij het eens is met de euthanasieverklaring.

Patiënten die psychisch lijden komen in aanmerking voor euthanasie wanneer er sprake is van vrijwilligheid, weloverwogenheid, ondraaglijkheid én uitzichtloosheid. Vooral dat laatste maakt het voor psychiaters een worsteling om vast te stellen. Zo is onder andere te lezen in de 6 zorgvuldigheidseisen uit de euthanasiewet dat vast moet staan dat de patiënt niet meer kan genezen, onnodig lijdt en dat dat lijden niet minder kan worden.

Zelfdoding als alternatief

Als uitvaartbegeleidster kom ik geregeld in aanraking met dit onderwerp. Ik hoor verhalen van mensen die zwaar psychisch leden, geen groen licht van de arts kregen voor euthanasie en daardoor naar zelfdoding uitweken. Het leidde tot veel verdriet, onbegrip, machteloosheid en schuldgevoel bij nabestaanden.

Schrijf uw wensen op in een wilsbeschikking

Euthanasie is misschien een lastig onderwerp, maar als u ongeneeslijk ziek bent is het verstandig om na te denken over uw levenseinde. Als u euthanasie overweegt, moet u veel zaken regelen en daar voldoende tijd voor nemen. Maak een afspraak met uw huisarts om de mogelijkheden te bespreken en uw wensen te uiten.

Daarnaast raad ik u aan na te denken over uw afscheid en uw wensen vast te leggen in een wilsbeschikking. Dit document zal uw nabestaanden later veel steun, lucht en zekerheid geven. Ik kan u helpen om het in te vullen en ga open en eerlijk met u in gesprek over vragen rondom het afscheid.

 

afbeelding: Hazel Ling, Troost in Beeld

Nieuw Bakje Troost

Sinds corona lijkt de dood niet meer zo’n taboe te zijn. Dat juich ik toe. Want wanneer iemand gaat overlijden, is het belangrijk maar ook helend om het afscheid te kunnen bespreken. Dus hoe meer de dood uit de taboesfeer komt, hoe beter wat mij betreft.

Daarom ben ik zo enthousiast over het congrestival Nieuw Bakje Troost dat het laatste weekend van oktober voor de 2e keer door Winny Bos werd georganiseerd. Tijdens het evenement konden bezoekers kennismaken met tal van veelal creatieve producten, diensten en rituelen rondom het levenseinde, afscheid nemen en rouw.

Mooie rituelen rondom afscheid nemen en smaakvolle dingen gemaakt om herinneringen vorm te geven, in te bewaren of troost te geven.

Zoekt u naar ideeën rondom dit thema? Lees hier meer.

Ik was zelf ook een van de standhouders en was een weekend lang geboeid en geïnspireerd door de grote verscheidenheid aan verrassende initiatieven.

Een paar dingen vielen me op.

De sfeer was bijzonder zacht, open en niet-commercieel. Het aanbod was divers, goed doordacht en vooral dienend aan mensen die met een afscheid te maken hebben.

Zelf was ik erg enthousiast over deze rouwbakfiets van Immanuel Baan uitvaartbegeleiding. Ik denk dat deze bakfiets de gemiddelde Amsterdammer wel zal aanspreken.

Wilt u een keer praten over uw wensen? Neem contact met me op. Ik maak graag een afspraak met u om de mogelijkheden te bespreken tijdens een persoonlijk gesprek.

8 jaar onderweg met Funeral Quest

Daar stond ik dan. In Het Witte Kerkje in Holysloot-Amsterdam 8 jaar geleden, toen ik mijn avontuur met Funeral Quest begon. Ik heb mijn bedrijfsnaam Funeral Quest zorgvuldig gekozen, want iedere uitvaart is een zoektocht, een ‘quest’, die bij zowel de nabestaanden als bij de overledene moet passen.

8 jaar geleden maakte ik een keuze om uitvaarder te worden omdat ik wist dat daar mijn hart lag. Maar ik had nooit kunnen bedenken hoe veel voldoening ik uit dit werk zou halen.

Na 465 uitvaarten vind ik nog steeds iedere uitvaart uniek en betekenisvol. Door de jaren heen heb ik ontelbare families en vriendengroepen mogen ondersteunen tijdens een gedenkwaardig afscheid. Altijd maatwerk, uitgevoerd met 100% inzet en respect voor alle betrokkenen.

We waren met 750 personen, of met 3.

We gingen per rouwauto, met paard en wagen, met de boot, of zelfs een keer met 20 boten, met de eigen auto of campertje, in een touringcar en in oldtimers.

We hielden afscheidsceremonies op een evenementenlocatie, in een filmstudio, op het water of buiten in het bos. Of ‘gewoon’ in de kerk of in de aula van een crematorium of begraafplaats.

Ik kijk met veel vertrouwen en nieuwsgierigheid naar de toekomst en dank alle families voor hun vertrouwen en openheid. Het heeft me een ongelofelijke hoeveelheid aan mooie ervaringen gebracht.